سالانه بين 100 الي 110 ميليارد دلار يارانه انرژي در ايران پرداخت مي شود كه حدود 70 درصد  اين يارانه ها مربوط به گاز و برق مي باشد. چنانچه مصرف بي رويه گاز و برق در كشور كنترل نشود علاوه بر يارانه سنگين ذكر شده سالانه بيش از سه ميليارد دلار خسارت مستقيم ناشي از قطع گاز و برق به صنايع، توليد كنندگان  و توزيع كنندگان وارد مي شود. قطع گاز واحدهاي بزرگ صنعتي از جمله شركتهاي پتروشيمي، فولاد، مس و ساير صنايع  در زمستان بيش از 1.5 ميليارد دلار عدم النفع وخسارت به اين شركتها وارد خواهد نمود. قطع برق در ماه هاي گرم سال نيز خسارتهاي سنگيني به واحدهاي صنعتي و صنفي وارد مي نمايد كه خسارت آن بالغ بر 2 ميليارد دلار خواهد شد.

حدود ۸۰ درصد گاز مصرفي در ساختمان ها به هدر مي رود و اين ميزان ۵ برابر كشور هاي سردسير اروپايي و آمريكايي است(با فرض صفر بودن هرگونه هرز روی و هدر رفت انرژی)،  برای رساندن دمای هر متر مکعب فضای خانه از صفر درجه به 20 درجه به حدود هفت کیلوکالری انرژی گرمایی  نیاز است (طبق فرمول Q=mc&t)؛  لذا برای رساندن دمای یک واحد 100 متری از صفر درجه به 20 درجه نیاز به 700کیلو کالری می باشد(این اعداد صرفا با فرض سفر بودن هدر رفت انرژی است).

میزان انرژی حرارتی هر متر مکعب  گاز طبیعی 10000 کیلوکالری است،  حتی با لحاظ 500درصد هرز روی انرژی، برای رساندن دمای واحد 100 متری از صفر درجه به 20 درجه نیاز به حدود 15 متر مکعب گاز می باشد. 

دولت عملا سالانه 110 ميليارد دلار يارانه انرژي به ملت پرداخت مي كند و اين يارانه انرژي جز فشار و هزينه و از دست دادن فرصت ها و مصيبت هاي مختلف و حتي نارضايتي اجتماعي ناشي از قطع  موردي گاز و برق هيچ نتيجه و ثمره مثبتي به دنبال ندارد.  و اما ملت؟  به حدود 25 ميليون خانوار ايراني 110 ميليارد دلار يارانه انرژي پرداخت مي شود كه با لحاظ دلار 28 هزار تومان  معادل حدود 3 هزار هزار ميليارد تومان خواهد شد؛ سهم هر خانواده ايراني از اين يارانه 120 ميليون تومان در سال مي باشد كه دولت عملا در حال پرداخت آن است اما با وجود اختصاص اين مبلغ بسيار سنگين مردم اثر آنرا در زندگي خود چندان احساس نمي كنند دليل آن هم مشخص است چون ساز و كار مديريت مصرف انرژي بگونه اي است كه مردم  اگر مصرف كنند از سهم كمتري در يارانه انرژي برخوردار خواهند شد.

قيمت حدودا مجاني برق و گاز منجر به مصرف بي رويه برق و گاز در ايران شده است اما آيا هيچ راهكاري براي مديريت مناسب اين يارانه هاي عظيم وجود ندارد. 

بله قطعا راه حل هاي مناسبي وجود دارد. 

اولا هيچ دولتي در جهان به همه سطوح جامعه يارانه يكسان پرداخت نمي كند دولتهاي توانمند در همه جهان در حد توان خود از اقشار كم در آمد و قشر بيكار تا زمان يافتن كار مناسب حمايت مي كنند. اين عادلانه نيست كه كسي با درآمدماهيانه  30 يا 50 ميليون تومان همان ميزان يارانه دريافت كند كه فرد با درآمد 3 ميليون تومان، دريافت مي كند اين شيوه غير منصفانه منجر به هدر رفتن منابع ملي ناشي از مصرف بي رويه انرژي گرديده است چرا كه براي هيچ يك از اقشار جامعه انگيزه جدي براي مصرف بهينه برق و گاز ايجاد نشده است.

راهكارهاي پيشنهادي:

1-  براي مصرف گاز و برق يك معيار پايه به عنوان الگوي مناسب مصرف تعريف شود مثلا براي گاز متناسب با تمام اقليم ها بطور ميانگين  250 متر مكعب در ماه  و براي برق 150 كيلو وات ساعت در نظر گرفته شود.

2-  كساني كه بيشتر از الگوي فوق گاز و برق مصرف كنند مابه تفاوت را بصورت پلكاني و درصدي از قيمت جهاني پرداخت نمايند و محاسبات براي دو پله پر درآمد جامعه بر اساس قيمت هاي جهاني برق و گاز انجام گردد. 

3- قانوني با چارچوب زير در مجلس مصوب گردد:

الف- افرادي كه كمتر از الگوي تعيين شده مصرف كنند بر اساس هر  ميزان صرفه جويي،  ميزان صرفه جويي در قيمت هاي جهاني ضرب و ماحصل به حساب سرپرست خانواده واريز گردد.

ب- درآمد هاي دولت حاصل از اجراي  طرح مديريت مصرف گاز و برق در امور زير بكار گرفته خواهد شد:

- پرداخت بودجه حمايتي به مردان بالغ بيكار تا زمان يافت شغل مناسب از طريق يكي زير مجموعه هاي وزارت كار تعاون و رفاه اجتماعي

- افزايش حمايت از اقشار تحت پوشش سازمان بهزيستي و كميته امداد و ساير سازمان ها و انجمن هاي حمايتي

- حمايت از مردم جهت اجراي اصلاحات در ساختمان به منظور جلوگيري از هدر رفت انرژي و جايگزيني و اصلاح وسايل گرمايشي و سرمايشي

- سرمايه گذاري در توسعه زيرساخت هاي اساسي كشور از جمله شبكه ريلي، مترو، شبكه فاضلاب شهري و زيرساخت هاي تامين وتوزيع انرژي

ج-مدت زمان اجراي اين طرح 5 سال است و طي اين مدت سه دهك پر درآمد از شمول حمايتي خارج خواهند شد. بعد از 5 سال نيز اين طرح با اصلاحات لازم در خصوص نحوه هزينه كرد درآمد  ناشي از صرفه جويي هاي حاصله تمديد خواهد شد. 

با تعيين زمان براي قانون افراد پر مصرف و پر درآمد دريافت يارانه را حق مسلم خود تصور نخواهند نمود و واقف مي گردند كه بعد از 5 سال،  كل مصرف بالاتر از الگوي مصرف به قيمت هاي جهاني براي آنها محاسبه خواهد گرديد.  البته مي بايست  اين قطعيت نيز براي دهك هاي كم درآمد ايجاد شود كه در صورت مصرف كمتر از الگوي تعيين شده هميشه از يارانه صرفه جويي شده بر اساس قيمت هاي جهاني برخوردار خواهند بود.

برآورد ميزان درآمد حاصل از اجراي اين طرح براي افراد كم مصرف:

با اجراي اين طرح همه اقشار جامعه خصوصا  اقشار متوسط و كم درآمد به سمت كاهش مصرف انرژي سوق داده مي شوند و مصرف گاز خانه ها به 100 تا 150 متر مكعب در ماه خواهد رسيد و عموم مردم مي توانندهر ماه پول حاصل از 100 تا 150 متر مكعب صرفه جويي در مصرف گاز را به قيمت هاي جهاني دريافت نمايند كه ارزش آن صرفا براي گاز به حدود يك ميليون تومان در ماه مي رسد. كساني كه ميزان مصرف برق آنها از الگوي تعيين شده كمتر باشد نيز مي توانند به ميزان صرفه جويي، درآمد حاصل از صرفه جويي خود را به قيمت جهاني هر كيلووات ساعت برق كه در حال حاضر حدود 10 سنت مي باشد، را دريافت نمايند.

تصويب و اجراي طرح ذكر شده منجر به كاهش مصرف گاز به حدود نصف و كاهش حداقل 50 درصدي در مصرف برق و كسب درآمدهاي مستقيم و غير مستقيم بسياري براي ملت، دولت و نظام خواهد شد همچنين منجر به كاهش انتشار كربن در هوا مي شود چنانچه با اجراي طرح ذكر شده مصرف گاز كشور به نصف كاهش يابد به مفهوم جلوگيري از انتشار سالانه حدود 120 ميليون تن كربن در هواي كشور مي باشد براي درك اهميت موضوع لازم است بدانيم كه كل خودرو هاي سبك و سنگين كشور سالانه حدود 75 ميليون تن كربن در هوا منتشر مي كنند. 

برآورد ميزان درآمد حاصل از اجراي اين طرح براي دولت:

- با اجراي طرح تشريح شده،  مصرف گاز در بخش خانگي و تجاري به ميزان حداقل 50 درصد كاسته خواهد شد و اين موضوع خصوصا در ماه هاي سرد سال كه حدود 80 درصد گاز توليدي در بخش خانگي وتجاري مصرف مي شود بسيار با اهميت است.   با اجراي اين طرح سالانه حداقل 50 ميليارد متر مكعب گاز در مصارف خانگي صرفه جويي مي شود كه با صادرات آن حدود 12 ميليارد دلار درآمد نصيب دولت خواهد گرديد. 

- نيرو گاه ها در ماهاي سرد مجبور به استفاده از مازوت و گازوئيل نمي شوند و اين مهم منجر به ايجاد قابليت صادرات حدود دو ميليارد دلار گازوئيل و مازوت مي گردد. 

- نيروگاه ها قادر به صادرات برق مي شوند و قابليت كسب سالانه 10 ميليارد دلار حاصل از صادرات برق براي نيروگاه هاي كشور فراهم خواهد شد.

- كاهش انتشار كربن و عدم تحميل هزينه انتشار كربي به كشور طي سالهاي آينده

- با واقعي شدن قيمت گاز براي مشتركين پر مصرف و افزايش درآمد نيروگاه هاي گازي و همچنين  افزايش قيمت گاز تحويلي به نيروگاه ها، طرح هاي توجيه اقتصادي تبديل نيروگاه هاي گازي به سيكل تركيبي اقتصادي خواهند شد و با اين تغيير، مصرف گاز نيروگاه هاي گازي حدود 70 درصد كاهش خواهد يافت حدود80 درصد نيروگاه هاي ايران گازي هستند و سالانه حدود 75 ميليارد متر مكعب در اين نيروگاه ها سوزانده مي شود با تبديل اين نيروگاه ها به سيكل تركيبي حدود  25 ميليارد متر مكعب از مصرف گاز اين نيروگاه ها كاسته مي شود كه ارزش آن با قيمت هاي جهاني حدود 5 ميليارد دلار مي باشد. همچنين اين اقدام منجربه جلوگيري از انتشار 25 ميليون تن كربن در هواي كشور مي گردد.